Ka Ulu Lauhala O Kona

Synopsis: Lauhala weaving is going strong, thanks to groups like Ka Ulu Lauhala O Kona and its founder, a master lauhala weaver, Aunty Elizabeth Maluihi Lee.

Welina e nä makamaka heluhelu. I këia mau lä, he nui ka makemake o käkou, e ho‘omau i nä hana a nä küpuna. A e hopohopo ana paha käkou o nalo loa kekahi o ia mau hana. Eia ko ‘oukou mea käkau ke ha‘i aku nei iä ‘oukou, aia nö ke mau nei ka ulana lauhala ‘ana.

I këlä pule aku nei a i ia pule aku, ua mälama ‘ia iho nei ka ‘Aha Lauhala o Ka Ulu Lau Hala O Kona. A ‘o ka 18 ia o ka makahiki i mälama ‘ia aku ai ua ‘aha lauhala nei. A he keu aku ia a ka maika‘i. He 25 kumu e a‘o ana i ka ulana ‘ana, a he nui nä mea i ulana ‘ia ma laila, ‘o ka uluna ‘oe, ‘o ke ‘eke ‘oe, ‘o ka päpale ‘oe, ‘o ka moena a pëlä aku.

Ua ho‘omaka ka ‘aha i ka Pö‘akolu, ka lä 15 o Mei. ‘O ia ka lä o nä haumäna i launa pü ai me nä kumu a i ho‘omaka ai ho‘i i ke a‘o ‘ana mai i ka ulana ‘ana. A i ke ahiahi o ia lä, he ‘aha ‘aina kahi i pä‘ina pü ai nä känaka a pau i komo i loko o ka hana. I ka Pö‘ahä, ka Pö‘alima, a me ka Pö‘aono, he ulana ka hana me ka lana o ka mana‘o e pau pono ana ka mea e ulana ‘ia ana i hö‘ike‘ike aku ai ka haumäna i käna hana ma ka ‘aha ‘aina o ke ahiahi Pö‘aono, he hö‘ike‘ike paikini ke ‘ano. A ‘o ka mea nui, hö‘ike‘ike ka haumäna i käna hana, ua pau pono paha, ‘a‘ole paha. A i ia ahiahi nö ho‘i ka hopena o ke kükälä leo ‘ole, he ho‘oulu kälä ia no ka mälama ‘ana i ka ‘aha a me ka hä‘awi ‘ana i ka pu‘u kälä i ke kanaka i lawa ‘ole ke kälä. A he nui nä mea nani like ‘ole e kükälä ‘ia ana. Akä, ‘o kekahi o nä mea hoihoi loa a i lilo i mea kama‘ilio nui ‘ia, ‘o ia kahi päpale lauhala li‘ili‘i loa i ulana ‘ia e Pohaku Kahoohanohano.

‘O kahi pömaika‘i o ko ‘oukou mea käkau, ‘o ia kona komo ‘ana i ka papa a ‘Anakë Maluihi. He loea ‘o ‘Anakë Maluihi ma ka ulana ‘ana. Nui käna mau ‘ölelo waiwai i ha‘i mai ai no ka ulana ‘ana a no nä mea like ‘ole nö ho‘i. A ke puapua‘i mai ka ‘ölelo makuahine mai ka waha mai o ‘Anakë Maluihi, he nani ho‘i kau! A nui nä hua ‘ölelo Hawai‘i a ko ‘oukou mea käkau i a‘o mai ai maiä ‘Anakë mai, he mau hua ‘ölelo e pili ana i ka ulana lauhala, a he mau hua ‘ölelo nö ho‘i e pili ana i nä hana like ‘ole.

He keu aku ia o ka ‘aha lauhala maika‘i. ‘A‘ole wale nö no ke a‘o ‘ana i ka ulana ‘ana, akä, no ka launa pü ‘ana me nä känaka like ‘ole. A no laila, mahalo nui e ‘Anakë Maluihi Lee a me ka Papa Ho‘okö o Ka Ulu Lauhala O Kona no ka mälama ‘ana i ka ‘aha lauhala a me ka ho‘omau ‘ana i ia hana a ko käkou mau küpuna. Mahalo ho‘i iä ‘oukou, e nä kumu a‘o ulana lauhala, i ke a‘o ‘ana mai i ka ‘ike i pa‘a iä ‘oukou. A mahalo nö ho‘i i nä känaka i komo aku i loko o ia ‘aha.

A ‘a‘ole i kana mai ka mahalo o ko ‘oukou mea käkau iä ‘Anakë Pualani Muraki, ‘Anakë Barbara Kossow, a me ‘Anakë Noho Kahananui i ke kökua ‘ana mai iä mäua ‘o ka‘u wahine ma ke käkau inoa ‘ana a me nä mea a pau e komo ai mäua i loko o ka ‘aha. Nani wale ko mäua pömaika‘i iä ‘oukou. Aloha nö a hui hou aku käkou i këia makahiki a‘e.

• E ho‘ouna ‘ia mai nä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei: kwong@hawaii.edu, rsolis@hawaii.edu